Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για παράδειγμα στις γυναίκες σε χώρες της Ανατολής, είναι γεγονός. Ορισμένοι ωστόσο υποστηρίζουν ότι οι παραβιάσεις αυτές νομιμοποιούνται από την πολιτισμική παράδοση των χωρών αυτών αυτών και η Οικουμενική διακήρυξη συνιστά απειλή κατά της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας αυτών των λαών. Άλλοι αντίθετα υποστηρίζουν ότι η οικουμενική διακήρυξη διασφαλίζει την ποικιλία της πολιτισμικής έκφρασης στο πλαίσιο της ενιαίας πολυπολιτισμικής ανθρωπότητας.
Η παράδοση και η πρόοδος είναι δυο αντίθετα ρεύματα που τροφοδοτούν κάθε μορφή ζωής γιατί η ανθρώπινη ζωή στηρίζεται στο συνταίριασμα παλιού και νέου, στην αρμονική σύζευξη των στοιχείων του χθες με τα στοιχεία του σήμερα.
Παρ? όλα αυτά, σε πολλές περιπτώσεις μια από τις δύο τάσεις επικρατεί σε μεγαλύτερο βαθμό φτάνοντας είτε στην προγονοπληξία, είτε στην προοδοπληξία.
Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων σε χώρες της Ανατολής φανερώνουν το μέγεθος της προγονοπληξίας σε αυτές τις περιοχές που δεν δέχονται τίποτα το προοδευτικό. Υπάρχει όμως και μια ομάδα ανθρώπων που υποστηρίζουν ότι η Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων συνιστά απειλή για αυτούς τους πολιτισμούς, που μέρος του πολιτισμού τους είναι η παραβίαση των δικαιωμάτων της γυναίκας , όπως συμβαίνει με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν είτε από άγνοια είτε από τον τρόπο ζωής που μαθαίνουν.
Αυτή η ομάδα ανθρώπων υποστηρίζει ότι με την Οικουμενική Διακήρυξη επέρχεται μια πολιτισμική αλλοτρίωση με άσχημα αποτελέσματα σ? αυτούς τους πολιτισμούς. Βασική συνέπεια είναι η εγκατάλειψη της πολιτισμικής τους παράδοσης άρα και του τρόπου ζωής. και σίγουρα η δύσκολη προσαρμογή σε έναν καινούργιο τρόπο ζωής. ταυτόχρονα, παρατηρείται και μια αλλοτρίωση της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας τους.
Από την άλλη όμως υπάρχει και η άποψη ότι η Οικουμενική Διακήρυξη διασφαλίζει την ποικιλία πολυπολιτισμικής έκφρασης.
Πρέπει όμως να παρατηρηθεί ότι ο πολιτισμός προϋποθέτει την ύπαρξη ενός υγιούς τρόπου ζωής, δίχως βία και τρομοκρατία, παρέχοντας δικαιώματα σε όλους. Η προγοπληξία, που σημαίνει υπερβολική προσκόλληση στην παράδοση, δεν αποτελεί χαρακτηριστικό ενός υγιούς πολιτισμού, ούτε οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων, όπως γίνεται για παράδειγμα με τις γυναίκες του Αφγανιστάν, με την παραβίαση των δικαιωμάτων της ατομικής ελευθερίας, της μόρφωσης και της εργασίας και όχι μόνο. Αλλά και η ύπαρξη τρομοκρατίας, βίας και φανατισμού αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για να ονομαστεί αυτός ο τρόπος ζωής, πολιτισμός.
Επιπλέον, το γεγονός ότι κάποια προοδευτικά στοιχεία θα προωθήσουν την ανάδειξη ενός πολιτισμού που συνδυάζει την παράδοση με την πρόοδο και θα συμβάλλουν στην αύξηση των επιπέδων της ποιότητας ζωής είναι κάτι θετικό όχι μόνο για τις περιοχές της Ανατολής αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο, που θα προσπαθήσει να πετύχει η Οικουμενική Διακήρυξη και που θα οδηγήσει σε προσπάθεια αποφυγής και της προγονοπληξίας και της προοδοπληξίας. Συμπερασματικά, σπουδαίος και ίσως αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης των δύο αυτών αρνητικών ρευμάτων, προγονοπληξίας και προοδοπληξίας φαίνεται να είναι η Οικουμενική Διακήρυξη, που όλοι στηρίζουμε τις ελπίδες μας στην σωστή, δίκαιη και αναπόφευκτη τήρησή της.
Παπαγγέλου Ευδοκία
Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, π.χ σε πολιτικούς πρόσφυγες, σε μετανάστες, σε παιδιά (π.χ παράνομη παιδική εργασία, στρατολόγηση ανηλίκων κτλ), σε γυναίκες (π.χ εμφανείς παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, συγκαλυμμένες παραβιάσεις σε χώρες της Δύσης).
Στις μέρες μας οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ένα εμφανές φαινόμενο. Το κοινωνικό αυτό φαινόμενο δημιουργείται κυρίως σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως μετανάστες, γυναίκες και παιδιά. Τα δείγματα παραβιάσεων των δικαιωμάτων είναι πολλά και ανησυχητικά.
Σ' αυτές τις ομάδες κυρίως η παραβίαση των δικαιωμάτων γίνεται πολλές φορές με βάση το φυλετικό ή άλλοτε τον κοινωνικό ρατσισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό των μεταναστών στη χώρα μας, που ενώ έρχονται για μια καλύτερη ζωή, βιώνουν πολλές φορές την εκμετάλλευση και χάνουν ακόμα και τα κύρια δικαιώματα τους. Κυρίως αυτά τα άτομα δεν έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, το δικαίωμα της ελευθερίας διακίνησης των ιδεών τους, της έκφρασης των πολιτικών τους πεποιθήσεων και της θρησκευτικής τους συνείδησης.
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι σε τέτοιες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες γίνονται παράνομες, χωρίς ένταλμα, συλλήψεις και τους ασκείται πολλές φορές σωματική και ψυχολογική βία. Δεν έχουν το δικαίωμα της ισοπολιτείας όπως τα υπόλοιπα άτομα γύρω τους, το δικαίωμα της ισότιμης μόρφωσης, της κοινωνικής ασφάλισης ,και της περίθαλψης . Επιπλέον, στερούνται του δικαιώματος της κατοικίας, της ισονομίας και των ίσων ευκαιριών και επίσης της αξιοκρατίας. Δεν είναι όμως μόνο αυτά τα δικαιώματα τα οποία απουσιάζουν από αυτούς τους ανθρώπους. Είναι βέβαιο ότι η ανεργία και η πείνα είναι κάτι πολύ γνωστό σ' αυτούς. Ας μην ξεχνάμε επίσης τις στερήσεις και την εξαθλίωση που υπάρχει ιδιαίτερα στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Αξίζει να σημειωθούν όχι μόνο τα δείγματα παραβίασης των δικαιωμάτων αλλά και τα αίτια. Η παραβίαση λοιπόν αυτών των δικαιωμάτων οφείλεται στην επεκτατική πολιτική των ισχυρών κρατών, στα ρατσιστικά κινήματα και στις διάφορες ιδεολογίες που κατευθύνονται από πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους, και στις αυταρχικές δομές πολιτικών συστημάτων όπως για παράδειγμα είναι κυρίως οι δικτατορίες.
Επιπλέον, ένα σημαντικό αίτιο είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ατόμων αυτών. Αυτό κυρίως έχει ως άμεση συνέπεια την άγνοια των δικαιωμάτων από τον πολίτη και την εύκολη χειραγώγηση του ατόμου, δηλαδή το άτομο γίνεται θύμα χειραγώγησης από άλλους. Ακόμη ένα από τα σημαντικότερα αίτια αυτής της κατάστασης είναι ο έλεγχος από οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα.
Για τη διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία τους με τη διασφάλιση της προσωπικής αξιοπρέπειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Επίσης αποτελεσματική θα ήταν η συμμετοχή του ατόμου σε συλλογικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα η ένταξή του σε κινήματα και οργανώσεις για να μπορεί με αυτόν τον τρόπο να ελέγχει οποιαδήποτε αυθαιρεσία της εξουσίας, να προστατεύει τα δικαιώματά του ώστε να μπορεί να τα κατοχυρώνει και για να μπορέσει με κάποιον τρόπο κάποτε να καταργήσει την εκμετάλλευση και τις ανισότητες.
Πάνω σ' αυτό το θέμα θα ήταν εξίσου αποτελεσματική η δραστηριοποίηση διεθνών οργανισμών όπως ο Ο.Η.Ε και η Διεθνής Αμνηστία και ακόμη καλή θα ήταν η δραστηριοποίηση των πνευματικών ανθρώπων. Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύω ότι οφείλουν να επισημαίνουν τα δείγματα παραβίασης των δικαιωμάτων και να ευαισθητοποιούν με αυτό τον τρόπο τους πολίτες για την περιφρούρησή τους .Τέλος η πολιτεία είναι αναγκαίο να κατοχυρώσει συνταγματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα και να μεριμνήσει για τις ασθενέστερες τάξεις και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Πιστεύω ότι στον εικοστό πρώτο αιώνα με την τόση μεγάλη και ραγδαία εξέλιξη σε όλους τους τομείς δεν πρέπει να υπάρχει παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ότι αν όλοι μεριμνήσουμε γι' αυτά και συνειδητοποιήσουμε κάποτε τη σημασία τους ίσως πάψει να υπάρχει παραβίαση.
Τάνια Παπαθανασίου
Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες π.χ. σε πολιτικούς πρόσφυγες, σε μετανάστες, σε παιδιά, σε γυναίκες.
Σήμερα, αφού οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι πρέπει κάπως να διασφαλίσουν τα δικαιώματά τους, συνειδητοποίηση που προέκυψε από αιματηρούς αγώνες, πόνο, θυσίες και ανθρώπινες ζωές, θεσπίστηκαν διάφοροι οργανισμοί σε διεθνές επίπεδο και συντάχθηκαν κείμενα γραπτά όπως η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με σκοπό ακριβώς την κατοχύρωσή τους. Τα δικαιώματα αυτά όμως συχνά παραβιάζονται συνειδητά και μη, και το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως στις κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Και γι? αυτό ακριβώς, επειδή είναι ευάλωτες για οποιοδήποτε λόγο, αδυνατούν να δραστηριοποιηθούν και να αντιταχθούν στην καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, δεν προβαίνουν σε διεκδίκησή τους και γίνονται θύματα εκμετάλλευσης. Μία τέτοια ευάλωτη κοινωνική ομάδα είναι τα ανήλικα παιδιά. Τα παιδιά δεν έχουν την κατάλληλη παιδεία εξαιτίας της μικρής τους ηλικίας, δεν έχουν κριτική σκέψη, ούτε δύναμη να αντισταθούν στην εκμετάλλευσή τους. Ο χαρακτήρας τους είναι εύπλαστος καθώς είναι ακόμη αδιαμόρφωτος, μιμούνται τους μεγαλύτερους και παρασύρονται εύκολα χωρίς επίγνωση της κατάστασής τους, που θα τα ωθούσε ίσως σε κάποια αντίδραση. Επιπλέον είναι αθώα και άδολα πλάσματα, εύκολα θύματα όποιου δεν σεβαστεί την τρυφερότητα της ηλικίας τους και την ανικανότητά τους να συνειδητοποιήσουν και να κρίνουν. Έτσι, αδίστακτοι άνθρωποι καταπατούν τα δικαιώματα των παιδιών για τροφή, στέγη, ενδυμασία, οικογενειακή θαλπωρή, μόρφωση και παιχνίδι. Για να εξυπηρετήσουν τις προσωπικές τους ανάγκες και να βγάλουν κέρδος και χρήματα προωθούν τα παιδιά στην παράνομη εργασία εκθέτοντάς τα σε κινδύνους. Για παράδειγμα, βλέπουμε πολλά παιδιά να στέκονται στα φανάρια των δρόμων πουλώντας χαρτομάντηλα ή καθαρίζοντας τζάμια αυτοκινήτων όλη μέρα, ζητιανεύοντας λίγα χρήματα από τους περαστικούς. Μπορούν λογικά εύκολα να χαθούν ή κάποιος να τα κλέψει ή ακόμη να τα χτυπήσει κάποιο αυτοκίνητο, να τα κακομεταχειριστούν ή να τα κακοποιήσουν.
Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο στα παιδιά τους, βάζοντάς τα να δουλεύουν, ενώ οι ίδιοι κάθονται. Πολλοί μάλιστα κάνουν παιδιά γι αυτό και μόνο το λόγο. Υπάρχουν επίσης πολλές περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών ή πώλησής τους για περαιτέρω εκμετάλλευση. Γνωστές είναι οι περιπτώσεις πώλησης παιδικών οργάνων, με αποτέλεσμα την αποκόμιση τεράστιων χρηματικών ποσών. Επιπλέον πολλά παιδιά στρατολογούνται και πολεμούν εξυπηρετώντας ουσιαστικά τα συμφέροντα των μεγαλυτέρων τους. Αντί λοιπόν να προστατεύονται και να τους παρέχεται το κατάλληλο περιβάλλον για τη σωστή ανάπτυξη και την ολοκλήρωσή τους, τα εκμεταλλεύονται αδικαιολόγητα τραυματίζοντας την παιδική ψυχή τους και καταστρέφοντας τη ζωή τους.
Εκτός όμως από τα παιδιά, στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ανήκουν και οι γυναίκες. Εξ αιτίας της ευαισθησίας, της μυϊκής (φυσικής) τους αδυναμίας και του συναισθηματισμού τους θεωρήθηκαν από τους άνδρες κατώτερες ως όντα από τα αρχαία ήδη χρόνια και μόλις τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται η ισότητα των δύο φύλων και προστατεύονται θεωρητικά κυρίως τα δικαιώματα της γυναίκας. Αδύναμη λοιπόν να αντιδράσει στην καταπάτηση των δικαιωμάτων της, γιατί το επιβάλλουν οι συνθήκες ζωής της και γιατί η υποτίμησή της αποτελεί μακρόχρονη παράδοση ανέχεται την εκμετάλλευση. Ακόμη και σήμερα σε χώρες του Τρίτου Κόσμου και της Ανατολής, όπως στο Αφγανιστάν, λόγω ανδροκρατούμενης κοινωνίας, θρησκείας ή προκαταλήψεων απαγορεύεται στις γυναίκες να βγαίνουν έξω μόνες, να εκφράζονται, να ερωτεύονται, να μορφώνονται, να εργάζονται, να τραγουδούν και άλλα. Υποχρεώνονται να φορούν πανιά που καλύπτουν ολόκληρο το σώμα εκτός από τα μάτια, να μιλούν σιγανά, να δέχονται αδιαμαρτύρητα την κακοποίηση αλλά και τον ατιμωτικό, δημόσιο θάνατο για αιτίες ανούσιες. Οι γυναίκες αυτές ουσιαστικά στερούνται του δικαιώματος της ίδιας της ζωής. Βασανίζονται ζώντας στο περιθώριο, ταπεινώνονται και εξευτελίζονται και η ζωή τους καταντά μία απαγόρευση χωρίς προοπτική ευτυχίας.
Αυτή η κατάσταση όμως δεν συμβαίνει μόνο στις υποανάπτυκτες χώρες, αλλά και στη Δύση που υποτίθεται ότι διακρίνεται από υψηλό πνευματικό επίπεδο, από ανάπτυξη και πρόοδο των ιδεών και έχει κατακτήσει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατοχυρώνοντάς τα.
Φυσικά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό αλλά συγκαλυμμένα για να μην υπάρξει αντίδραση από το κοινωνικό σύνολο. Πολλές είναι οι περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης γυναικών στο χώρο εργασίας, χαμηλότερης μισθοδοσίας για την ίδια αξία έργου με τους άνδρες και άνισης συμπεριφοράς στον ίδιο χώρο αλλά και σε άλλους. Γνωστή είναι επίσης η εκμετάλλευση αλλοδαπών κυρίως γυναικών οι οποίες μεταναστεύουν για καλύτερους όρους ζωής και καταλήγουν στην πορνεία για ελάχιστα χρήματα και αποδεχόμενες την πλήρη εκμετάλλευσή τους διακινδυνεύουν και τη ζωή τους.
Εκτός από τα παιδιά και τις γυναίκες, μπορούμε να αναφέρουμε για το ίδιο θέμα και τους ηλικιωμένους. Επειδή βρίσκονται σε μια ηλικία που δεν τους επιτρέπει την άμεση δραστηριοποίηση, δεν εκτιμάται η προσφορά τους ως παραγωγικά άτομα και ως υπερασπιστές της πατρίδας τους στο παρελθόν, και τυγχάνουν εκμετάλλευσης τόσο από το κράτος όσο και απο τους άλλους πολίτες. Στερούνται το δικαίωμα της πλήρους νοσοκομειακής περίθαλψης, της ευπρεπούς διαβίωσης σε αξιοπρεπείς κατοικίες με την απαραίτητη προσοχή και αγάπη από την οικογένειά τους.
Άλλοι που ανήκουν στις ομάδες αυτές είναι οι μειονότητες που διαβιούν σ? ένα κράτος καθώς δεν αντιμετωπίζονται ισοδύναμα με τους άλλους πολίτες αλλά γίνονται διακρίσεις σε βάρος τους που αποτελούν καταπατήσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, τα παιδιά που παρασύρονται στα ναρκωτικά, ή οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες και γενικά όσοι ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας, επειδή δεν μπόρεσαν να κοινωνικοποιηθούν, στερούνται το δικαίωμα της εργασίας, της ψυχαγωγίας, της παιδείας, της οικογενειακής ζωής, της ασφάλειας και της υγείας, ακριβώς επειδή είναι άτομα ευάλωτα είτε λόγω ηλικίας, είτε ψυχολογικών προβλημάτων είτε προκαταλήψεων και παραγκωνίζονται αδύναμοι να αντιδράσουν.
Τα αίτια αυτού του φαινομένου έγκεινται κυρίως στο χαμηλό πνευματικό επίπεδο, στην οικονομική ανάπτυξη όπου για το υλικό κέρδος θυσιάζεται το ανθρώπινο στοιχείο, στο πολιτικό καθεστώς που επιβάλλει συγκεκριμένους τρόπους συμπεριφοράς προβάλλοντας ανάλογα πρότυπα. Επιπλέον παράγοντας που προκαλεί την κατάσταση αυτή είναι η κοινωνία με τις αντιλήψεις της και με τους διαχωρισμούς των ανθρώπων σε αδύναμους και ισχυρότερους.
Οι βασικοί τρόποι να καταπολεμηθεί το δυσμενές για την ανθρωπότητα φαινόμενο, είναι η σωστή εκπαίδευση κι ενημέρωση για να ανέλθει το πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων, η μάχη και οι αγώνες για την εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων, καθώς και η επιβολή ποινών από κάποιον διεθνή οργανισμό, λόγου χάρη τον ΟΗΕ, σε περίπτωση παραβιάσεών τους και εκμετάλλευσης των ανθρώπων. Όσον αφορά ειδικά τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, είναι απαραίτητη η εξομάλυνση των διακρίσεων στην κοινωνία και η ενίσχυση αυτών των αδύναμων ανθρώπων, με το να καλλιεργηθεί η ευαισθησία στους ανθρώπους μέσω της τέχνης ή της φύσης.
Πάντως σίγουρα ένα τέτοιο φαινόμενο είναι αδικαιολόγητο για τον ανθρώπινο πολιτισμό σε ένα τέτοιο στάδιο εξέλιξής του, όπως το σημερινό, αφού ο άνθρωπος ύστερα από διάφορα στάδια, οφείλει να αξιοποιεί το παρελθόν για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον, και θα πρέπει οπωσδήποτε να εξαλειφθεί.
Πετρίτση Στέλλα